BAFRA’DA GEZİLİP 
GÖRÜLEBİLECEK YER VE ESERLER
İKİZTEPE HÖYÜĞÜ
Samsun İli, Bafra İlçesi'nin 7 km. kuzey-batısındaki İkiztepe Köyü sınırları
içerisinde yer alan höyük dört yükseltiden oluşmaktadır. Yaklaşık olarak 375 x
175 m. ebadında bir alanı kaplamaktadır.
Bu höyükte sistemli kazılara Prof. Dr. U. Bahadır Alkım tarafından 1974 yılında başlanmış olup, 1981 yılından beri de İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyelerinden
Prof. Dr. Önder Bilgi başkanlığında devam edilmektedir. Tepe I ve Tepe II'de ana toprağa kadar inilmiştir. Araştırmalar sonucu Tepe I'de İlk Tunç Çağı I ve II ile Geçiş Çağı (Hitit Öncesi) kültürleri tespit edilmiş,
ayrıca İlk Tunç Çağı III'e tarihlenen bir nekropolün varlığı anlaşılmıştır. Tepe
II'de ise İlk Tunç Çağı I ve II ile Kalkolotik Çağ kültür kalıntıları gün ışığına çıkarılmıştır. Tepe III ve IV'de yapılan küçük sondajlar sonunda bu
bölgede İlk Tunç Çağı III kültürünün yaygın olduğu anlaşılmıştır. Tepe I'de
İkiztepe'nin son kültür katında tümülüs tipi 2 odalı ve dromoslu bir anıt mezar yer almaktadır. Kesme taşlardan inşa edilmiş olan mezarın dromosunda
(koridorunda) ele geçirilen ve İstanbul'da Trakya Kralı Lysimakhos (İ.Ö.
306-281) adına basılmış altın sikkeden bu mezarın Hellenistik Çağa ait olduğu anlaşılmıştır.
1989 yılı kazı sezonunda ortaya çıkarılan iyi korunmuş seramik fırını oldukça ilgi çekmektedir. Kazılarda taş veya kerpiç temellere veya duvarlara
rastlanmamasından İkiztepe'de yapıların ahşaptan inşa edilmiş olduğu anlaşılmaktadır.
İkiztepe örenyerinde yapılan arkeolojik kazılarda açığa çıkarılan eserler Samsun
Müzesi'nde bulunmaktadır. 
ETİLER
Kızılırmağın geniş kıvrımı içinde kurulmuş, Hattuşaş’ı (Boğazköy’ü) başkent yapmış ve M.Ö. 3000,2000 ile 1000 yıllarında hüküm sürmüş bir kavimdir. Hititleri Karadenize bağlayan karayolu Havza-Ilıca-Demiryurt-Çakıralan ve
Kapıkaya üzerinden Bafra’ ya, buradan sahile ılaşır. Kayseri-Kültepe ve Çorum - Boğazköy ’de yazpılan arkeolojik kazı çalışmaları sırasında elde edilen
bilgilerde hem deniz kenarında hemde Marasantiya (Karadeniz) kenarında yeraldığı
anlaşılan Zalpuwa (Zalpa) kentinden bahsedilmektedir. Bu şehir Bafra ilçesinin 7 km kuzeybatısında yeralan İkiztepe mevkii olabileceği ağırlık kazanmıştır.
HACI BABA HÜYÜĞÜ
Bafra’nın 7 km güneybatısında ELDAVUT köyünün Hıdırellez mahallesinin 1 km.
güneyinde Kızılırmak havzasına hakim tabii bir yükseklik üzerinde oluşan hüyük yerleşmesidir. Eski Bronz Devri Hitit kültürünün izlerini taşımaktadır. Hüyüğün
tepesinin hemen batı bitişiğinde bir de tümülüs vardır.
BEYLİK KÖYÜ HÜYÜĞÜ
Tepecik köyü sınırları içinde yer alan bir hüyük yerleşme merkezidir. Eteğinde bir pınar bulunmaktadır. M.Ö 3.000, 2.000 ve 1.000 yıllarına ait eserlere, bu arada Friglere ait boyalı çanak - çömlek parçaları bulunur
BÖĞÜRTLEN HÜYÜĞÜ
Bafra’ nın Komşupınar köyüne bağlı bir mahalle ismi ve eski bir yerleşme
merkezidir. Genç-Antik çağına ait birçok esere rastlanmıştır.
CEVİZLİK HÜYÜĞÜ
Bafra’ nın İkizpınar (Ayazma) Beldesi sınırları içinde kalan eski yerleşme
merkezleridir. Buralarda Genç - Antik çağa ait kalıntılar bulunmuştur. Gene aynı Köyün Bakırdere mahallesinde de aynı devre ait eserlere rastlanmıştır.
ELMALIK TEPE HÜYÜĞÜ
Bafra’nın 15 km. güneybatısındaki Türkköyü’ nün ilamdere mahallesinde bulunan ve
yüksekliği 29-50 metre olan bir hüyük yerleşmesidir. Eski Bronz ve Hitit devrine
ait malzemeler ve izler bulunmuştur.
KATIRDAMI HÜYÜĞÜ
Bafra’ nın Kamberli köyü yakınında yer alan ve M.Ö. 3000 ve 2000 yıllarının Roma kültürü izlerine rastlanan bir merkezdir. Gene aynı kesimde, "Gavurun yeni" ismi
verilen ve de Genç-Antik çağının izini taşıyan bir yerleşme merkezine daha
rastlanmıştır.
KELBEŞ TEPE  HÜYÜĞÜ Bafra’nın 4 km. kadar güney doğusunda ve Dededağı köyünün batı yakasındadır. Eski Bronz 1, Eski Bronz II. ile Hitit ve Roma kültürü izlerine rastlanmıştır.
BAFRA SAHİLLERİ
Samsun’a 51 km
uzaklıkta olan ilçenin sahilleri de geniş kumsallarla kaplı doğal plajlara sahiptir.
DENİZ FENERİ
Kıyıların tehlikeli yerlerine, tehlikeli sığlıklara ve kayalıklara, gemilere yol
göstermek amacıyla yerleştirilen kuledir.
Bugünkü deniz fenerin yerini Bir fransız, bir Macar ve Alemdar Zadelerden
Kancıoğlu Recep (Özkan)’ dan müteşekkil heyet başkanlığında bir grup
belirlemiştir. Çalışmalara 1922 yılında başlayıp 1923 yılının Nisan ayında
bitmiştir. Halen Aktif olarak çalışmaktadır.
BALIK GÖLLERİ
Türkiyenin en nefis sazan balıklarının çıktığı göllerdir. Kızılırmak deltası üzerinde yer alan Balık göller 33 parçadan oluşur. Özellikle Yeşilyazı, Koşuköyü, Emenli, Harız ve 19 Mayıs’ a bağlı Yörükler beldesi içinde yer alan Balık gölleri yaklaşık 980 hektarlık bir alanı kaplar. Uzungöl, Ulugöl, Tatlıgöl, Kıcıgöl, Ayangöl, Cernekgölü, Limongölü, Sülüklügöl, Kahırlıgöl, Bataklıgöl, Karaboğazgölü başlıca isim yapmış olanlarıdır
BAFRA ASARKALE VE KAYA MEZARLARI
Bafra İlçesi'nin 30 km. güneybatısında, Kızılırmak Vadisi içerisinde ve
Altınkaya Barajı yakınındadır. Asarkale, Hellenistik Çağa ait olup savunma (korunma) amacıyla yapılmıştır. Anakayaya oyularak yapılmış (3) adet mezarın da aynı döneme ait olduğu sanılmaktadır.
KAPI KAYA KALINTISI
Bafra’ nın 32 km. uzaklığındaki, adını söz konusu kayadan alan Kapıkaya köyü
hudutları içindedir. Kızılırmak nehrinin doğusunda Asar kalesi ve gözetleme odalarının karşı tarafındadır. Yüksek tepenin üzerindeki 5x4 m ebadında olan kapı şeklini nasıl meydana geldiği
hakkında kesin bir bilgi yoktur. Bir rivayete göre burada; eski dönemlerde
suçluların asıldığı ve gelene geçene ibret olsun diye o vaziyette bir kaç gün bekletildiği, söylenmektedir.
ÇEŞMELER
Osmanlı Döneminde ve Cumhuriyet kurulduktan sonra 1960’ lı yılların başına kadar
çeşmelerin büyük önemi vardı. Zira o zamanlarda bugunkü evlerimize kadar giren su sistemi yoktu. Herkez içme suyunu mahalle ve sokaklarda inşa edilen çeşmelerden temin ederdi. Çeşme yaptırmak en önemli hayır işlerinden
sayılıyordu. Bugün ilçemizde bu çeşmelerden bir kaç tanesi kalmıştır. Bunlar Cumhuriyet  meydanındaki Ali Bey çeşmesi, Büyük cami mah. Mescit Çeşmesi, Hastane
önündeki Taçlı çeşme, Tabakhane Mah. Hüseyin saral’ ın kahvesinin önündeki Taşlı
Çeşme ve İshaklı mahallesindeki Aynalı Çeşmedir.
KADI ÇEŞMESİ
Tekel Caddesi, Alaçam caddesi ve Bulvar yolunun kesiştiği yerde, iki cadde
kıyısında kalan bir binaya bitişiktir. Rumi 1194 (Miladi 1778) yılında Sahib-ül Hayrat Kadı Ali Efendi tarafından yaptırılmıştır. Sade bir yapı stili olmasına
rağmen, rivayetleriyle meşhur olmuş bir çeşmedir. Buradan su içene uğur getirdiğine, Bafra’ yı çok sevip, ayrılamayacağına inanılır.
ALİ BEY ÇEŞMESİ
Bafra’ nın en eski çeşmesidir. Cumhuriyet Meydanında Kaymakamlık
binasına ait bahçenin bitişiğindedir. Sütun başları motiflerle süslü olup, Gotik tarzını andırmaktadır. Rumi 1167 (Milad,i 1751)’ de apılmıştır. Gerek Kaymakamlık , gerekse Cumhuriyet Meydanına bakan yüzünde Lale Devrini andıran birer kitabe vardır.Yeniden Restore Edilmiştir.  
 BADESTEN
Tekel Caddesi ile 100.Yıl bulvarı’ nın kesiştiği yerin sol tarafında kalan
yerleşim adasıdır. Kemerli girişleri olan tarihi mimari bugün oldukça bozulmuştur.  Halen Bedesten içinde özellikle kuyumcu, saatçi, balıkçı ve kasaplık yapan esnaflar bulunmaktadır. Osmanlı tarafından 17. yüzyılda
yaptırılmıştır.
CAMİLER
Tayyar Pasa Cami (1869), Çarsi Cami(1865), Nuri Ibrahim Cami (1887), Seyhören Türbesi.
Büyük Camii (Cami-i Kebir) İlçenin en eski tarihi eserlerindendir. Evliya Çelebi ’nin 300 yıl önceleri yazdığı meşhur SEYAHATNAME’ sinde bahsettiği iki Cami den birisidir. Önceleri
zamanında Bafra Beyi , İsfendiyaroğulları ’na mensup EMİR - MİRZA tarafından,
merkez de toplanan halkın ibadetini ifa edebilmesi için ahşap olarak
yaptırılmıştır.
Bugunkü camiin ise, üzerindeki kitabede Rumi 1086 yılında (Miladi 1670) Ayşe Hatun tarafından yaptırıldığı ifade edilmektedir. Ayşe Hatun ise Osmanlı Devlet
adamı Köprülü Mehmet Paşa’ nın kızıdır.
Bitişiğindeki kabristanlıkta 100-150 yıl kadar önce ölmüş, meşhur alimlerden
bazılarının mezarları bulunmaktadır.
HAMAMLAR
Şifa Hamami (17.yy); Uzun hamam Bedesten; 17.yy da yapildigi sanilmaktadir.
ÇETİNKAYA KÖPRÜSÜ
Cumhuriyetimizin ilk ve büyük eserlerinden başlıcasıdır. Kızılırmak  üzerinde karşıdan karşıya geçiş 1937’ den önceki devirlerde 650m
uzunluğundaki ahşap bir köprü ile sağlanıyordu. Bu köprü çok ilkel bir yapıda
olduğu için tehlike arz ediyordu.Bunu iyi bilen Zamanın belediye başkanı Zihni Lokman ve bazı ilgililer yeni bir
betonarme köprü yapımı için Ankara nezninde teşebbüse geçtiler.
Sürekli irtibat sonuç verdi ve zamanın Ulaştırma bakanı Merhum Ali Çetinkaya yeni Köprünün yapımı ile bizzat ilgilendi.
Nihayet 1937 yılı Kasım ayının 4.günü köprü hizmete açıldı.Nafia (Ulaştırma) bakınına izafeten Ali ÇETİNKAYA köprüsü oldu. Köprü 7 Kemerli olup 250 m
uzunluğundadır. 
EMİR EFENDİ TÜRBESİ
Bafra itfaiye’ sinin ilerisinde Bafra - Samsun münibüs garajın önünde
bulunan bu türbe çok eski bir türbedir ve Bafra Belediyesi tarafında 1995
yılında tekrar restore edilmiştir. Galip geçler, çocuğu olmayanlar, kısmeti kapalı olanlar burada adak keser, dua ederler. Emirfendi hakkında bilgi olarak
yatırım yanındaki selvi ağacının yaşı yatırım ölümüne eşit oluğu söylenmekte.
EMİR-MİRZA BEY TÜRBESİ
Bu türbe, Bafra ’nın 5 km. uzağında olan ve adını adı geçen tarihi yapıya
izafeten alan Türbe Köyündedir. Bina moloz taşından harçla yapılmıştır, üzer, çadır gibi sivri bir kubbe ile
örtülmüştür. Kapının üzerindeki kitaben 1381 yılında (Hicri-783) yapıldığı
anlaşılmaktadır. Gene aynı yazıda burada yatanların taun (veba) hastalığından
öldükleri anlaşılmaktadır. Bir kısım lahidlerin (mezarların) üzerindeki ölüm tarihlerinin aynı olması da bunu teyid etmektedir. Lahidler Selçuk tarzında
yapılmıştır. Bir kısmının gövdelerine ayetler yazılmış, şahidelerin de
isimleriyle ölüm tarihleri tespit olunmuştur.
Türbe Umumi haliyle bir aile kabristanlığı görünüşünde olup, 600 sene kadar önce
zamanın Bafra Beyi Selçuklular sülalesinden gelen isfendiyaroğullarına mensup Emir-Mirza tarafından yaptırılmıştır.
HIZIR BEY TÜRBESİ
Bafra’ ya 2 km uzaklıkta bulunan Çetinkaya beldesinin güneybatısında kalan Kümbet Tepe mevkiinde yer alır. Bu yüzden Kümbet Dede olarak da anılır. İçinde,
eski Bafra Beylerinden Candaroğlu İsfendiyar Bey’ in oğullarından Hızır Bey yaztmaktadır. Fakat mezarı, gömü arayan birtakım kişiler tarafından tamamen oyulmuş ve tahrip edilmiştir.
GEZİ VE MESİRE YERLERİ:
BALIK GÖLLERİ
İlçenin 20 km kuzey batısında Kızılırmak'ın iki yakasında yeralırlar. Bu göller irili ufaklı 33 parçadan oluşur. Göllerden bazıları; Karaboğaz Gölü, Balık Gölü, Liman Gölü, Dut dibi Gölü, Uzungöl, Hayırlı Göl, İnce Göl, Çernek Gölü, Tombul Göldür. Çevresi sazlık ve bataklık olan bu bölge, kuş gözlemciliği açısından
dört mevsim çok önemli bir potansiyele sahiptir. Bu bölgemiz ülkemizin en önemli sulak alan eko-sistemlerinden birini oluşturur.
BARAJ GÖLLERİ
Altınkaya ve Derbent Barajlarının gölleri ve çevresindeki ağaçlık alanlar Bafra'nın   görülmeye değer köşelerindendir. Piknik yapmak ve dinlenmek amacıyla gidilecek yerler olması yanında; oltayla veya ağlı balık avlamak içinde uygun mekanlardır.
BİR DOĞA HARİKASI; KIZILIRMAK DELTASI
Bafra'nın doğusundan batısına 60 km'lik bir kıyı şeridine sahiptir. Bu deltada balık gölleri, kıyı kumulları, çorak adalar, kuru ve su basar çayırlar,
sazlıklar, çamur düzlükleri ve tarım alanları yeralır. Kızılırmak Deltası uzun
yıllardan beri kuş varlığı açısından son derece önemli bir yer olarak
bilinmektedir. Deltanın sahilleri denize girmek ve güneşten yararlanmak
isteyeler için idealdir.
Bafra, Alaçam ve Ondokuzmayıs ilçelerinin sınırları içerisinde yer almaktadır. Alan deniz kıyısında olup 25’e yakın irili ufaklı göl içermektedir. Cernek, Liman, Uzungöl, Gıcı, ve Balık gölü en önemli gölleridir. Alan tarım alanları, kumul, sulak alan, çayır, sazlık ve galeri ormanlarından oluşur.Türkiye’nin en önemli kuş alanlarından birisidir. Dünya ölçeğinde nesli tehlikede olan kuş türlerinden tepeli pelikan, dik kuyruk, bıldırcın kılavuzu gibi türler bölgede gözlemlenebilir. Göç döneminde aladoğan, arı şahini, balık kartalı, kara çaylak, çayır delicesi ve bozkır delicesi gibi yırtıcılara da  rastlanmaktadır.Bunun yanında büyük su çulluğu, sürmeli kumkuşu, sürmeli
kervançulluğu ve sarı bacaklı düdükçün de göç döneminde görülebilmektedir.
Kışlayan türler arasında uludoğan, gökdoğan, paçalı şahin, kızıl gerdanlı
dalgıç, sakarca kazı, kılkuyruk gibi türler sayılabilir. Ayrıca alanda
raslantısal olarak hazar cılıbıtı, sürmeli kızkuşu, büyük tarakdiş, korsan martı ve kuzey çıvgını gözlenmiştir. Bölgede üreyen kuş türleri ise 140 'tır. Bunlar arasında da Deniz Kartalı, Tepeli Pelikan ile sayıları Batı Avrupada azalmakta
olan Kara Leylek, Leylek, Turna ile Balıkçıl, Ördek Yağmurcan ve ötücü kuş
Passeriformes bulunmaktadır. Sulak alanda kış boyunca her yıl en az 100.000 su
kuşunun barındığı sanılmaktadır.
Türkiye' de 420 kuş türü bulunmaktadır. Bunların 316 türü Bafra' da burada
barınmakta veya konaklamaktadır. Bunların arasında Büyük Deniz Düdükçünü, Kuzey
İncirkuşu, Küçük Kirazkuşu, ve Ak kiraz kuşu son 20 yılda sadece Kızılırmak Deltasında görülmüştür. Nesli Tehlikede Olup "Bafra Kuş Cenneti" nde görülen
diğer kuş türlerinden bazıları da şunlardır;  Tepeli Pelikan, Cüce Karabatak, Alboyunlu Kaz, Dikkuyruk, Şah Kartal, Deniz Kartalı, Küçük Kerkenez, Tarda.
Bafra’dan Doğanca’ ya(13km) Bafra stadının yanından dolmuş bulunabilir. Dolmuş
sabah ve akşama yakın saatlerde seyrek olarak kalkmaktadır. Ancak Doğanca’ dan deltaya(9km) araç bulmak güçtür. Öte yandan bu yol gözlem yapılarak da değerlendirilebilir.
Cernek gölü için(koruma alanı) en yakın yerleşim birimi alana 9km uzaklıktaki Doğanca Beldesi’dir. Alanın bulunduğu yer kamp için uygundur. Fakat sürü
hayvanlarına( mandalar, atlar, develer, sığırlar)ve tilki, çakal(şanslıysanız)
gibi hayvanlara da dikkat etmek gerekir. Gölün kıyısında balıkçı kooperatifine
ait 3 katlı bir bina vardır. Gıda ihtiyacı Bafra’dan karşılanabileceği gibi
Doğanca’ dan da kısmen karşılanabilir. İsteyenler özel mönü olarak Doğanca’  dan
manda yoğurdu alabilirler.
Sevgili dostlar yıllardır ayağımızın dibindeki bu doğal cennetin farkına
varamadık. Böyle bir doğal potansiyele sahip olan Baframız bu imkanlarını
değerlendirmelidir. Bu doğa cennetini koruma konusunda hepimiz duyarlı olmalıyız